Thermosflessen en andere drinksystemen

Tijdens een koude winterdag is het heerlijk om af en toe een slok warme thee te drinken. Daarvoor nemen veel toerskiers een thermosfles mee. Binnen de toerskicommunity is een grote ervaring opgebouwd met verschillende soorten thermosflessen. In dit artikel is die ervaring gebundeld. Lees hier hoe verschillende thermosflessen presteren en welke alternatieven er zijn.

Een thermosfles met warme drank kan niet alleen plezierig zijn tijdens een toerskitocht. Bij extreme koude bevriest het water in een gewone fles in je rugzak en loop je het risico dat je niets te drinken hebt. Bij calamiteiten als een ongeval of noodbivak, is een thermosfles een mooie warmtebuffer, waarmee je iemand van binnenuit kunt opwarmen.

Wat gaat er mee?

In vrijwel alle hutten kun je je thermosfles laten vullen met heet water of hete thee (marschtee). In Zwitserland en Oostenrijk is de prijs van de marschtee in de winter vaak inbegrepen in het tarief voor halfpension. De logistiek is per hut verschillend georganiseerd: soms staat er bij het ontbijt een grote tank waar je zelf uit kunt tappen, soms moet je de flessen ’s avonds al inleveren bij de huttenwaard om ze te laten vullen. Meestal wordt er een soort vruchtenthee geserveerd, waar je zelf naar believen suiker aan kunt toevoegen. Je kunt de fles natuurlijk ook gewoon vullen met heet water. Als je lid bent van een alpenvereniging (NKBV) dan kun je voor een sympathiek bedrag een liter heet water bestellen. Dat geeft de mogelijkheid om zelf onderweg koffie, soep of andere hete dranken te produceren.

Test

Om inzicht te krijgen in de kwaliteiten van verschillende soorten thermosflessen, hebben we tijdens het kickoff weekend in Kelmen een test van verschillende flessen georganiseerd. Alle flessen werden leeg en vol gewogen. ’s Avonds rond 22.00 uur werden de flessen gevuld met kokend water en na een nacht in een koude keuken, werd de temperatuur van alle flessen rond 7.00 uur gemeten. Deze situatie is vergelijkbaar met de situatie in een hut waar de avond tevoren alle flessen worden gevuld omdat mensen de volgende dag vroeg op pad gaan. De temperatuur van het water werd gemeten met een elektronische thermometer met een lange sensor waarmee de inhoud van de fles werd omgeroerd om een goede meting te krijgen. Er bleken grote verschillen te zijn in de warmte die de verschillende flessen vasthouden. Hieronder vind je een overzicht van alle meetresultaten.

De grote winnaar van de test is een RVS thermosfles die door de eigenaresse toevallig een keer gekocht werd bij de Zweedse ICA Supermarkt. Het water in de fles had na een koude nacht nog steeds een temperatuur van 75 graden. Ook mooi is dat de fles erg licht is ten opzichte van vergelijkbare modellen van 1 liter. Als je een thermosfles kiest, dan kun je er van uit gaan dat een fles van een liter de warmte langer vasthoudt dan een fles van een halve liter. Dat zie je ook terug in de meetresultaten.

Uit de test blijkt duidelijk dat je voor serieus hete thee een RVS vacuümfles nodig hebt. Alleen die flessen houden de warmte echt vast. Uitzonderingen blijken er ook te zijn: de (zeer zware) fles van Shira, blijkt de warmte niet beter vast te houden dan een fles met een losse hoes of een veel kleinere vacuümfles. Ook de prestaties van de kleine flessen van Sigg (nr 5) en Thermos (nr 6) vinden wij niet erg indrukwekkend. De aluminium en kunststof flessen met een losse isolatiehoes, haalden niet meer dan 25 graden na een nacht in een koude keuken. Deze flessen zijn wel lekker licht, dus als je ’s morgens de fles zou kunnen vullen, en daarna direct op pad gaat dan heb je gedurende een aantal uren hete thee terwijl het gewicht van de rugzak beperkt blijft. Bij het beoordelen van het gewicht van de fles, dien je wel rekening te houden met het feit dat deze flessen niet beschikken over een beker. Als de thee heet is, dan kun je die eigenlijk niet direct uit de fles drinken, want die koelt niet zo snel af als in een kop. Je moet dus een losse beker meenemen, of enkele uren wachten tot de thee ver genoeg is afgekoeld. Deze geïsoleerde flessen blijken uit de praktijkervaringen van de testers, ook prima te voldoen voor winterkampeerders. Als je een keer bij min 20 in een tentje slaapt, dan zul je ervaren dat een pan heet water binnen enkele minuten ijskoud wordt. De enige manier om je thee warm te houden, is het gebruik van een isolatiefles.

Een bijzondere uitschieter is de fles van Campinggaz (niet op de foto). Dit is een blauwe (natuurlijk) kunststof fles met een schuimisolatie die opmerkelijk goed warm houdt. De fles isoleert beter dan verschillende RVS flessen, maar is wel lichter. Nadeel van de Campinggaz is dat de fles veel volumineuzer is dan een RVS fles met dezelfde inhoud.

De fles van Polarbottle staat helemaal onderaan in de lijst. Dit is een dubbelwandige plastic bidon, die eigenlijk ook niet goed bestand blijkt tegen kokend water. De fles vervormt omdat de kunststof te heet wordt. Dit is een fijne bidon voor een koel drankje op een hete zomerdag, maar geen alternatief voor iemand die hete thee mee wil nemen.

Fles en dop markeren

In hutten waar je ’s avonds je fles moet inleveren om hem te laten vullen, staan soms wel 50 RVS flessen op de balie. Het is daarom handig om je fles thuis duidelijk met kleuren te markeren, en ook de dop van dezelfde markering te voorzien. Daarmee weet het huttenpersoneel nog welke dop bij welke fles hoorde. Een strook tape kan er ook voor zorgen dat de fles minder gemakkelijk uit je handen glijdt, terwijl je op een helling pauzeert.

Schoonmaken

Na enige tijd wordt de binnenkant van de fles bruin door alle theeaanslag. Sommige toerskiers stoppen hun RVS thermosfles gewoon in de vaatwasser en ondervinden daar geen problemen van. Niet alle flessen kunnen daar tegen. Je kunt de binnenkant van RVS en kunststof flessen ook gemakkelijk schoon krijgen door wat vaatwasmachinepoeder of een stuk van een blokje in de fles te doen en er heet water op te gieten. Vervolgens kun je gewoon wachten en het vaatwasmiddel doet zijn werk. Na enkele uren is de fles schoon. Bij een aluminium fles is dat af te raden, want het vaatwasmiddel tast het aluminium aan.

Alternatieven

Een groot nadeel van een thermosfles is het gewicht. De lichtste exemplaren wegen toch al snel 500g voor een literfles. Veel toerskiers laten daarom de thermos, als het even kan, thuis. Je kunt eventueel je stalen fles meenemen in de auto en op de parkeerplaats beoordelen of het weerbericht voor de komende week zulke strenge vorst voorspelt, dat je hem ook in de rugzak mee moet nemen. Een plastic limonadeflesje van een halve liter blijkt een prima alternatief. Die past ook in de binnenzak van je jas en daar vriest het niet. Als het heel koud is, heb je minder dorstgevoel en dan is een halve liter voldoende voor een dag. ’s Avonds moet je dan wel extra drinken, want door de droge lucht verlies je ongemerkt toch veel vocht. Een kleine thermos van een halve liter, kan een goed compromis zijn. Je hebt dan altijd een halve liter vocht ter beschikking, zonder het gewicht van een grote thermosfles.

Drinkslang

Drinksystemen met een slang (Platypus, Camelback) zijn tegenwoordig zeer populair, omdat je ook tijdens het lopen even snel een slok kunt nemen zonder de rugzak af te hoeven doen. Een groot nadeel van deze slangen is dat ze snel dichtvriezen. Daar is echter wel wat tegen te doen. Een neopreen hoes rond de slang helpt een beetje. De beste manier om de slang open te houden is te zorgen dat er geen water in zit: een lege slang kan niet bevriezen. Ga als volgt te werk:

• zorg dat de waterzak voldoende ruimte heeft in je rugzak, anders duwen je spullen het water door de slang naar buiten;
• gebruik een waterzak die twee keer zo groot is als de hoeveelheid water die je mee wil nemen: voor 1 liter water koop je een zak van 2 liter. Zuig na het vullen, alle lucht uit de zak. Als er nu ergens tegen de zak geduwd wordt, dan vervormt de zak zonder dat het water de slang in wordt geduwd;
• als je hebt gedronken, til dan de slang hoog op en knijp in het mondstuk, zodat al het water terug kan lopen in de waterzak;
• zorg dat de zak laag in je rugzak zit. Als de zak hoger komt dan het mondstuk, dan loopt het water door de hevelwerking naar het mondstuk van de slang;
• zorg dat het water in je rugzak tegen het rugpand zit en niet aan de buitenkant van de zak. Op die manier wordt het door de andere spullen geisoleerd en profiteert het nog van de warmte van je rug. De kans dat het water in de zak bevriest wordt dan zeer klein;
• mocht de slang toch bevriezen, drink dan direct uit de waterzak, net zoals je dat bij een fles zou doen. Bij een Platypus kun je eventueel de slang vervangen door een losse dop. Als je in de hut ook gebruik wil maken van de marschtee, dan kun je de thee eerst even in een metalen theekan buiten zetten om hem te laten afkoelen. Daarna kun je de thee in de waterzak gieten.

Conclusie

Voor wie gehecht is aan een kop hete thee tijdens een koude dag in de bergen, is een RVS vacuumfles een goede keuze. Dure buitensportmerken blijken echter niet beter te presteren dan een fles van de supermarkt. Er zijn ook diverse toerskiers die goede ervaringen melden met de flessen van IKEA. Deze zijn niet in deze test meegenomen, maar gezien het prijsverschil van tientallen euro’s met de flessen in de buitensportwinkel, is het de moeite waard om daar ook een keer een thermometer in te hangen. Als het niet extreem koud is kun je er ook voor kiezen om je rugzak lekker licht te houden en opteren voor een lichte fles met isolatiehoes of een drinkslang. Als de zon op de gletsjer staat te bakken, dan sleep je liever een halve kilo water mee dan een halve kilo thermosfles.